Sudan wielu osobom może kojarzyć się z niedoborami wody i pustynią. Wszystko przez to, że Afryka generalnie kojarzy się z piaskiem i Saharą. Ale to nie znaczy, że w Sudanie nie ma rzek. Przez kraj ten przepływa przecież najdłuższa rzeka na Ziemi, a nie jest to jedyny ciek wodny w tym państwie. Przyjrzyjmy się zatem najważniejszym rzekom Sudanu.
Nil, Nil Błękitny, Nil Biały i Nil Żółty
Nil to najdłuższa lub druga najdłuższa rzeka świata (6650 km, miałaby ustępować tylko Amazonce) – tylko jej część przebiega przez Sudan, choć trzeba przyznać, że jest to znaczna część. Nil to rzeka wielu imion. Nil, Nil Biały, Nil Błękitny, Nil Żółty, Nil Górski, Nil Alberta, Nil Wiktorii – każda oznacza nieco inną część tej rzeki lub jej dopływ. Do Sudanu dopływa jako Nil Biały. Ta część Nilu zaczyna się wraz z jeziorem No w Sudanie Południowym, powstając z Nilu Górskiego. Nil Biały płynie na północ, łącząc się pod Chartumem z Nilem Błękitnym i tworząc w ten sposób Nil właściwy. Istnieje jednak również podejście, że Nil Biały to tak naprawdę cała rzeka – od źródła w Jeziorze Wiktorii aż po miejsce łączenia się z Nilem Błękitnym. W tym wypadki Nil Biały ma 3700 km długości.
Nil Błękitny nie jest równie długi (ma od 1450 do 1780 km, zależnie od przyjętych parametrów), jednakże to niezwykle istotny dopływ Nilu. Ze wszystkich dopływów królowej wszystkich rzek Nil Błękitny odpowiada za dostarczanie do niej aż 70 procent wody. To pokazuje jak duże rzeka ta ma znaczenie. Nil Błękitny ma swoje źródła w Etiopii w jeziorze Tana. Nil Biały i Nil Błękitny po połączeniu w Nil płynie na północ do ujścia przez pustynne tereny egipskiej części Sahary.
Żółty Nil to zdecydowanie najmniej znana nazwa z powyższych. A przecież o rzece tej pisał już Ptolemeusz oraz Herodot. Czemu w takim razie o Żółtym Nilu tak niewiele osób wie? Odpowiedź jest prosta – Żółty Nil to dziś rzeka okresowa, która rzadko się pojawia. Nil Żółty wysechł przed dwoma tysiącami lat i dziś jego pozostałości znane są jako Wadi Howar – czyli suchą dolinę dawnej rzeki napełniającą się wodą w sezonie deszczowym. Wadi Howar zaczyna się na Płaskowyżu Wadaj w Czadzie. Biegnie wzdłuż granicy Sudanu z Czadem, by następnie skręcić w stronę Sudanu – przez Darfur Północny – i wpaść do Nilu. Dziś Wadi Howar ma ok. 400 km. Dawniej Żółty Nil miał 1000 km długości.
Nie tylko Nil
Większość rzek płynących przez Sudan to dopływy Nilu. Tak jest z Bahr al-Arab, która zaczyna się na wyżynie Azande, a potem kieruje w stronę Sudanu Południowego i dociera do Bahr El Ghazal. Rzeka Arabów ma ok. 800 km i jest ważną częścią zlewni Bahr el Ghazal. Ona zaś jest istotnym dopływem Nilu Górskiego. Bahr al-Arab nie jest rzeką okresową, jednakże poza porą deszczową jej poziom wód znacznie się obniża.
Spore znaczenie ma także Atbara. To drugi po Nilu Błękitnym ciek wodny – jeśli chodzi o długość – który wpada do Nilu. Co ciekawe, Atbara zaczyna się zaczyna się w tej samej okolicy co Nil Błękitny – nad jeziorem Tana w Etiopii. Jest jednak krótsza – ma 1120 km. Do Nilu wpada o około 350 km na północ od Chartumu w mieście o tej samej nazwie co rzeka. Atbara ma również częściowo okresowy dopływ Takaze. Ma on długość 750 km i zaczyna się na Wyżynie Abisyńskiej. Przepływa także przez Erytreę i Etiopię. Na zachód od jeziora Tana swój bieg zaczyna także inna rzeka – Dinder. Po przepłynięciu 570 km wpada ona jednak do Nilu Błękitnego.
Wadi al-Malik to z kolei rzeka okresowa, która ma swój początek w Kordofanie Północnym – jednej z sudańskich prowincji. Poza porą deszczową koryto wysusza się. Wadi al-Malik to oczywiście dopływ Nilu. Ma ok. 560 km.
Bahr Azoum to jeszcze jedna rzeka okresowa ze źródłem w masywie wulkanicznym Dżabal Marra w środkowym Darfurze. To jednak – wyjątkowo – nie jest dopływ Nilu. Bahr Azoum jest przez większy okres czasu suchym korytem, które wszakże może wypełnić się szybko wodą w porze deszczowej, przy okazji powodując powodzie. Rzeka zaczyna się w Sudanie, kierując się w stronę Czadu. Po drodze rzeka wpada do jeziora Iro i tam zmienia nazwę na Salamat. Ona z kolei jest dopływem innej rzeki o nazwie Szari, która wpada do bezodpływowego jeziora Czad. Bahr Azoum/Salamat ciągnie się na długości 1200 km.
Z ważniejszych rzek jest jeszcze warta wzmianki – to rzeka Barka albo Baraka. Płynie ona z Wyżyny Erytrejskiej, a następnie przez równiny Sudanu. Ma 640 km długości i ona również nie uchodzi do Nilu. Tworzy za to deltę nad Morzem Czerwonym w okolicach miasta Tokar.